Το ενδημικό είδος Pinna nobilis (Linnaeus, 1758) είναι το μεγαλύτερο είδος δίθυρων μαλακίων αλμυρού νερού στη Μεσόγειο Θάλασσα. Κατανέμεται σε βάθος μεταξύ 0,6 m και 60m, κυρίως σε μαλακά υποστρώματα, περιτριγυρισμένα από θαλάσσια λιβάδια Ποσειδωνίας ή σε γυμνά αμμώδη υποστρώματα. Τα τελευταία τρία χρόνια πολλά περιστατικά μαζικής θνησιμότητας συνέβησαν σε διάφορα μέρη της Μεσογείου Θάλασσας, τα περισσότερα από τα οποία οφείλονται σε λοιμώξεις που προκαλούνται από τα παράσιτα Mycobacteria και Haplosporidian. Ο σκοπός της πρότασης είναι να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της οικολογικής πίεσης που δέχονται οι υπόλοιποι πληθυσμοί του είδους P. nobilis που απειλούνται μέσω μιας σειράς πολυεπίπεδων συνεργιστικών δράσεων που βασίζονται στη χρήση της υπάρχουσας εμπειρίας και γνώσης από τον τομέα της υδατοκαλλιέργειας. Το πρόγραμμα εστιάζει κυρίως σε δύο άξονες:
α) Την αξιοποίηση φυσικών αποθεμάτων νεαρών ατόμων που εγκαταστάθηκαν ως βιοσυσσωρευτές σε εγκαταστάσεις πάρκων οστρακοειδών και τα οποία θα χαθούν.
β) Την παρακολούθηση της φυσικής ανάκαμψης των πληθυσμών σε περιοχές όπου πληθυσμοί του είδους προϋπήρχαν σε ιδιαίτερα υψηλή πυκνότητα. Τέτοιες περιοχές είναι ο Θερμαϊκός Κόλπος, ο Μαλιακός Κόλπος, ο Κόλπος του Αργοστολίου (Κεφαλονιά), ο Κόλπος της Καλλονής όπου παρατηρήθηκαν μαζικοί θάνατοι του είδους κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.
Από την Άνοιξη του 2021 έχει ξεκινήσει ερευνητικό πρόγραμμα με τίτλο: «Kαινοτόμες δράσεις για την παρακολούθηση-ανάκαμψη-υποβοήθηση της στρατολόγησης του επαπειλούμενου είδους (πίννα) Pinna nobilis», με Φορέα χρηματοδότησης το ΥπΑΑΤ και το έργο είναι ενταγμένο στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αλιείας Θάλασσας (EΠΑΛΘ) 2014-2020 (κωδικός αριθμός προγράμματος: 5052394).
Το έργο στελεχώνεται από το Πανεπιστήμιο Πατρών, Δ. Ελλάδα-Ιόνιο με υπεύθυνο τον Αναπληρωτή Καθηγητή κ. Ιωάννη Θεοδώρου, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Β. Ελλάδα-Β. Αιγαίο με υπεύθυνο τον Καθηγητή κ. Βασίλειο Μιχαηλίδη, το Πανεπιστήμιο Κρήτης, Ν. Ελλάδα-Ν. Αιγαίο με υπεύθυνο τον Καθηγητή κ. Ιωάννη Καρακάση, με ιδιαίτερη έμφαση στα σημεία δειγματοληψίας στο Αιγαίο (Μαλιακό & Θερμαϊκό Κόλπο) και το Ιόνιο (Κεφαλονιά). Τα κύρια αναμενόμενα αποτελέσματα είναι τα εξής:
- Αύξηση/ανάκτηση πληθυσμών πίννας (P. nobilis), χάρη στη συλλογή ατόμων άγριου γόνου που λειτουργούν ως “βιοεναποθητές” σε εγκαταστάσεις μυδοκαλλιεργειών, και την προεκτροφή τους υπό συνθήκες καλλιέργειας και περαιτέρω απελευθέρωση τους με σπορά σε επιλεγμένα βενθικά υποστρώματα με ιδανικές φυσικές συνθήκες για τα μετατοπισμένα δείγματα.
- Εκτιμήσεις των ποσοστών επιβίωσης κατά την διαχείριση της πίννας, προωθώντας τις ορθές πρακτικές όσον αφορά τον χειρισμό των ανηλίκων και τις μεταφυτεύσεις των ενηλίκων. Αυτά θα χρησιμοποιηθούν ως πρότυπη αναφορά για περαιτέρω πρωτοβουλίες μετά το σχέδιο.
- Πρωτόκολλο για τη διαχείριση του είδους και την εφαρμογή του σε μεσογειακό και ευρωπαϊκό επίπεδο.
Στο πλαίσιο του εν λόγω προγράμματος, το διάστημα 7-10/04/2022, πραγματοποιήθηκαν δειγματοληψίες από ερευνητική ομάδα στον Κόλπο Αργοστολίου (στις περιοχές Λιβάδι, Άγιος Δημήτριος, Ληξούρι, Φανάρι Αγίων Θεοδώρων) και τη Λιμνοθάλασσα Κουτάβου, για τη μελέτη της κατάστασης των συγκεκριμένων οικοσυστημάτων και την αναζήτηση ζωντανών ατόμων του μελετώμενου είδους.
Οι δειγματοληψίες έγιναν σε σημεία που είχαν διαπιστωθεί σε προηγούμενη μελέτη του 2018-2019 σημαντικοί πληθυσμοί (κάποιες εκατοντάδες χιλιάδες) με ζωντανές πίννες. Επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας ήταν ο Αναπληρωτής Καθηγητής του Πανεπιστημίου Πατρών κ. Αλέξιος Ράμφος και συμμετείχαν επίσης ως εξωτερικοί συνεργάτες ο Δρ Ευθύμιος Σπίνος, Βιολόγος-Ιχθυολόγος του Τμήματος Αλιείας της Δ/νσης Αγροτικής Οικονομίας της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας και ο δύτης κ. Αθανάσιος Αλεξανδρόπουλος. Κατά την διάρκεια της αποστολής διενεργήθηκαν καταδύσεις σε επιλεγμένες περιοχές του Κόλπου Αργοστολίου και της Λιμνοθάλασσας Κουτάβου, πραγματοποιήθηκε υποβρύχια φωτογράφιση και κινηματογράφηση και συλλέχθηκαν δείγματα νερού και βένθους καθώς και κελύφη από νεκρές πίννες για περαιτέρω εργαστηριακή ανάλυση.
Οι υπεύθυνοι του προγράμματος και τα μέλη της ερευνητικής ομάδας της αποστολής στην Κεφαλονιά ευχαριστούν τον κ. Λιμενάρχη και τα στελέχη του Λιμεναρχείου Αργοστολίου για την συνεργασία και τις οδηγίες ασφαλούς κατάδυσης καθώς και τον κ. Γεώργιο Σακελλαρίου, ιδιοκτήτη και εκπαιδευτή του Καταδυτικού Κέντρου Κεφαλονιάς «Pirates Divers Club» για την τεχνική υποστήριξη.
Για την ερευνητική ομάδα
Δρ. Ευθύμιος Σπίνος
